Sektörümüz için yine önemli bir gelişme geçtiğimiz günlerde yaşandı. TCMB, 30 Aralık 2022’de “Ödeme Hizmetlerinde Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Rehber”i yayınladı ve hali hazırda sektörde uygulanan farklı iş modellerinin 6493 sayılı Kanun kapsamında bir faaliyet izni gerekip gerektirmediği sorusunu örnek senaryolar ile açıkladı.
Açık bankacılık konusunda, regülasyon kapsamı ve kapsam dışında kalan hizmetler düşünüldüğünde, zaman zaman hepimizin kafasını karıştıran sorular olduğu için bu rehberi çok önemli ve faydalı bulduğumuzu belirtmeliyim. Hali hazırda piyasada farklı iş modelleri var olduğu için kimler lisans almalı kimlerin lisans almasına gerek yok sorusu kritik malum.
İsterseniz öncelikle kim kimdir kısaca onu hatırlayalım:
- Hesap Hizmeti Sağlayıcısı(HHS): Bankalar, elektronik para kuruluşları, ödeme kuruluşları ve Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş.
- HHS’ler, hesap bilgisi ve ödeme hizmetleri veri paylaşım servislerini Bankalararası kart Merkezi Geçidi (BKM GEÇİT) aracılığı ile Hesap Bilgisi Hizmeti Sağlayıcısı (HBHS) ve Ödeme Emri Başlatma Hizmeti Sağlayıcısı (ÖBHS)’ye sunmakla yükümlüdür.
- Yetkili Ödeme Hizmeti Sağlayıcısı (YÖS): aşağıdakilerden biri ya da her ikisini sağlama izni olan kuruluş
- Hesap Bilgisi Hizmeti Sağlayıcısı (HBHS) ya da
- Ödeme Emri Başlatma Hizmeti Sağlayıcısı (ÖBHS)
Şekil 1: .OHPVS Ödeme Hizmetleri Veri Paylaşım Servisleri Uygulama Mimarisi
Kaynak: ÖHVPS API Standartları belgesi (https://ohvps.github.io/ )
Kısaca, HHS’leri API sunan (API provider), YÖS’leri de API’leri tüketen (API Consumer) olarak düşünebiliriz.
Peki farklı iş modelleri baz alındığında, hangi durumlarda lisans alınması gerekiyor, hangi durumlarda ise gerek yok?
“Ödeme Hizmetlerinde Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Rehber”i bunu senaryo bazlı olarak açıklıyor. Sizler için aşağıda senaryoları da özetledik ama temel mantığı şöyle düşünebiliriz:
- HHS’lerin muhattabı, teknik/idari/hukuki sorumluluk olarak kimde ona bakılıyor.
- Direkt müşteri HHS’lere karşı sorumluysa lisans gerektirmiyor, YÖS’ler araya girmiş ve HHS nezdinde muhattap onlarsa lisans gerektiriyor.
Lisans alması gerekenler:
Hali hazırda HHS’lerle birebir anlaşmaları olup, hem müşteri hem de HHS nezdinde teknik/idari/hukuki sorumluluk kendinde olan, müşteri ile HHS’ler arasında konumlanarak, açık bankacılık hizmeti sunmakta olan (hesap bilgisi veya ödeme emri başlatma hizmeti) ve BKM’nin Geçit sistemi ile entegre olmayan Tüm kuruluşların(bankalar hariç) 6493, 12. Madde, (f) veya (g) bendi kapsamında TCMB’den lisans alması gerekmektedir.
Lisans almasına gerek olmayanlar:
Bir gerçek veya tüzel kişi olarak, hali hazırda HHS’lerle birebir anlaşmaları olup, HHS nezdinde teknik/idari/hukuki sorumluluk kendinde olan, üçüncü taraf bir firmadan ayrıca hizmet alan ve BKM’nin Geçit sistemi ile entegre olmayan kuruluşların TCMB’den lisans alması gerekmiyor.
Lisans alması gerekenler 1
Şekil 2: Lisans Alması Gereken Senaryo I
(Kaynak: Ödeme Hizmetlerinde Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Rehber, Şekil 4)
F Ödeme Kuruluşu A.Ş. HHS’lere (B,C ve E) karşı teknik/idari/hukuki sorumlu durumunda olduğu için TCMB’den faaliyet izni almalıdır.
Lisans alması gerekenler 2
Şekil 3: Lisans Alması Gereken Senaryo II
(Kaynak: Ödeme Hizmetlerinde Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Rehber, Şekil 8)
Y Ödeme Kuruluşu A.Ş. nin Ödeme Hizmeti Sağlayıcısı olarak HHS’lere ve müşterilerine karşı teknik/idari/hukuki sorumluğu bulunmaktadır. (f) bendi kapsamında TCMB’den faaliyet izni alması gerekmektedir.
Lisans alması gerekenler 3
Şekil 4: Lisans Alması Gereken Senaryo III
(Kaynak: Ödeme Hizmetlerinde Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Rehber, Şekil 9)
X Ödeme’nin aracı olduğu bu ödeme akışı, ödeme emri başlatma hizmeti kapsamına girmekte ve (f) bendinden lisans almasını gerektirmektedir.
Yalnız burada bir dipnot ile şu noktayı belirtmekte fayda var: bu model sanal POS hizmeti ve ödeme emri başlatma hizmeti olmak üzere iki farklı ödeme hizmeti içermektedir. Buradaki ödeme kuruluşu, ödeme emri başlatma hizmeti için (f) bendinden lisans almakla birlikte, dijital cüzdan için 12’nci madde 1’inci fıkra (c) bendinden ve Sanal POS hizmeti için de (a), (b) ve (c) bendinden lisanslı olmalıdır.
Lisans almasına gerek olmayanlar 1
Şekil 5: Lisans Almasına Gerek Olmayan Senaryo I
(Kaynak: Ödeme Hizmetlerinde Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Rehber, Şekil 5)
Y Bank’ın teknik/idari/hukuki sorumluluk anlamlarında muhatabı X Holding A.Ş.’dir. X Holding A.Ş. kendi hesaplarına ait hareketleri Z Teknoloji A.Ş. firmasına iletmekte ve sonrasında X Holding A.Ş. idari ve operasyonel süreçlerini yönetmek için Z Teknoloji A.Ş.’den ihtiyaç duyduğu kurgu ve yapıda konsolide bir servisi sorgu yoluyla çağırmaktadır. Z Teknoloji A.Ş.’nin TCMB’den (f) veya (g) bentleri için lisans almasına gerek yoktur.
Lisans almasına gerek olmayanlar 2
Şekil 6: Lisans Almasına Gerek Olmayan Senaryo II
(Kaynak: Ödeme Hizmetlerinde Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Rehber, Şekil 6)
A Holding A.Ş yazılımı beyaz etiketli (white label) şekilde D Teknoloji A.Ş. firmasından satın alarak ya da lisans kiralama metoduyla kendi sistemlerine entegre etmektedir. İlgili beyaz etiketli yazılım A Holding A.Ş. sunucularında çalışmakta ve ilgili banka erişimleri A Holding A.Ş. IP’leri üzerinden sağlanmaktadır. B Bank ve C Bank’ın teknik/idari/hukuki sorumluluk anlamlarında muhatabı A Holding A.Ş.’dir ve D Teknoloji A.Ş.’nin TCMB’den (f) veya (g) bentleri için lisans almasına gerek yoktur.
Bir de tabi tarihler var:
- 1 Aralık 2021 tarihi itibarı ile BKM API standartları belgesinde yer alan servisleri zaten sunmakta olan ya da toplam adede göre ilk 10 katılımcı arasında yer alan ödeme hizmeti sağlayıcıların (ilk 10 HHS) HHS’lerin, 28 Şubat 2023 tarihine kadar
- Diğer HHS’ler içinse 28 Şubat 2024 ‘e kadar
teknik sertifikasyonlarını başarıyla tamamlayarak BKM GEÇİT’e bağlantı sağlamaları gerekmekte.
YÖS’ler içinse, 1 Ocak 2020 tarihinden önce hali hazırda bu faaliyetlerde bulunanların 1 Aralık 2022 tarihine kadar TCMB’ye lisans başvurusu yapmış olmaları halinde verdikleri hizmetleri kesintisiz sürdürebilecekleri belirlenmişti. Yeni faaliyet başvurusunda bulunacaklar için bir tarih belirlenmemiştir.
En başta da söylediğimiz gibi bu rehberi oldukça faydalı ve yararlı bulduğumuzu belirtelim ve konunun tüm ayrıntılarına vakıf olmak isteyen okuyucularımızı TCMB Rehberine yönlendirelim.
Son olarak da hem Airapi ürünümüzle HHS’ler nezdindeki açık bankacılık ihtiyaçlarını adreslediğimizi hem de YÖS’ler için sertifikasyon ve lisans süreçleri için altyapı çözümleri ve danışmanlık hizmeti verdiğimizi belirtelim. Ve ilgilenenlerin Airapi sayfamıza göz atmalarını tavsiye edelim
Kaynakça:
- https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/d60cc679-ce04-4941-b310-b3788b6f3540/Odeme+Hizmetlerinde+Veri+Paylasim+Servislerine+Iliskin+Rehber.pdf?MOD=AJPERES
- ÖHVPS API Standartları belgesi (https://ohvps.github.io/ )
- Ödeme Ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri Ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6493.pdf